علل افسردگی پس از زایمان

آیا می دانستید که 70 الی 80 درصد مادرانی که فرزند آن ها تازه به دنیا آمده است احساس منفی پس از زایمان دارند؟

این موضوع برای خانم ها بسیار رایج است و آن ها نوسانات شدید خلقی را پس از زایمان تجربه می کنند. اما زمانی که این حس ناراحتی و غمگین بودن شدیدتر می شود و بعد از چند روز از بین نمی رود می تواند به شرایطی منجر گردد که به آن افسردگی پس از زایمان می گویند.

مادرانی که در این شرایط دچار افسردگی می شوند اغلب در مورد احساس خود صحبت نمی کنند و در این مورد شرم دارند.

محققان بر این باورند که چنین شرایطی معمولا تشخیص داده نمی شود و درمان نمی گردد. مادر ممکن است حس کند مادر خوبی برای فرزند خود نیست و حس گناه در مورد این داشته باشد که علاقه ای به مراقبت از فرزند خود ندارد. برای بیشتر خانم ها، این احساسات بعد از چند وقت به طور طبیعی از بین می رود اما در برخی از افراد افسردگی ممکن است به شرایط طولانی مدتی منجر شود و ارتباط بین مادر و کودک را تحت تاثیر خود قرار دهد.

در حقیقت محققان گزارش کرده اند که افسردگی پس از زایمان اثرات جانبی خفیف تا شدیدی را بر روی روابط مادر و کودک می گذارند.

کودکان بزرگتر از یک سال که مادران آن ها افسردگی پس از زایمان داشته اند مشکلات رفتاری و شناختی بیشتری نسبت به سایر کودکان از خود نشان می دهند. به همین خاطر درک نشانه های افسردگی پس از زایمان ضروری است  و فرد باید اختلالات و نوسانات خلقی در این شرایط را جدی بگیرد.

زمان به دنیا آمدن نوزاد یکی از زمان هایی است که تغییرات فیزیولوژیکی و روانی زیادی برای مادر ایجاد می شود. برای مادرانی که این تغییرات را تجربه می کنند، صحبت کردن در مورد احساسات و  چالش هایی که دارند بهترین روش برای مبارزه با افسردگی خواهد بود.

باید زنانی که با این شرایط دست و پنجه نرم می کنند خیلی زود شناسایی و درمان شوند اما  اغلب مشکل به خاطر عدم شناسایی آن باقی می ماند. شناسایی زنانی که در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند و مداخلات درمانی در مراحل اولیه، جزو اولین گام های موجود برای مبارزه با این بیماری است.

خوشبختانه روش های طبیعی و امنی برای کاهش نشانه های افسردگی و تسکین استرس وجود دارد و به مادران کمک می کند حس و حال بهتری داشته باشند.

نشانه های افسردگی پس از زایمان:

با اینکه تقریبا سه چهارم از مادرانی که فرزند آن ها تازه به دنیا آمده است، چنین افسردگی را 4 الی 5 روز پس از زایمان تجربه می کنند اما برخی از مادران شرایط دشوارتری دارند.

مادرانی که افسردگی خفیفی را تجربه می کنند اغلب نشانه های افسردگی پس از زایمان همچون بی تابی، تحریک پذیری و اضطراب را خواهند داشت. در این شرایط چنین احساساتی 14 روز پس از زایمان از بین می رود.

اما زمانی که این نوسانات خلقی بیش از 2 هفته طول بکشد، می تواند نشانه افسردگی پس از زایمان باشد.

بر اساس تحقیقات انجام شده، این نوع افسردگی بیش از 15 درصد مادران را تحت تاثیر خود قرار می دهد. افسردگی پس از زایمان معمولا در عرض 4 هفته پس از زایمان دیده می شود و به احتمال زیاد 30 هفته طول می کشد.

نشانه های این نوع افسردگی در برگیرنده موارد زیر است:

• گریه کردن
• بی خوابی
• خلق و خوی افسرده
• خستگی
• اضطراب
• تمرکز ضعیف

معیارهای تشخیصی برای دوره های افسردگی شدید، در دوره های بعد از زایمان در مقایسه با سایر دوره های افسردگی تفاوتی نخواهد داشت.

برای اینکه فرد به عنوان افسرده در نظر گرفته شود  باید حداقل دو هفته مداوم نشانه های خلق و خوی ضعیف را تجربه نماید و چهار مورد از مسائل زیر را داشته باشد:

• اشتهای کاهش یافته یا افزایش یافته
• مشکلات خواب
• آشفتگی روانی
• احساس خستگی مداوم
• احساس بی ارزش بودن
• تمرکز ضعیف و افکار خودکشی

اگر نشانه ها در عرض 4 هفته اول پس از زایمان بروز کند ممکن است مادر با افسردگی تشخیص داده شود اما برخی از مطالعات نشان می دهد دوره های افسردگی در زنان بیشتر در سه ماهه اول پس از زایمان رایج است.

علاوه بر این، آسیب پذیری افزایش یافته در برابر بیماری های روحی یا اختلالات روانی ممکن است برای یک سال یا حتی بیشتر ادامه داشته باشد.

علل بروز افسردگی پس از زایمان:

 مطالعات بر روی علل افسردگی پس از زایمان تمرکز کرده اند. این علل در برگیرنده نوسانات هورمونی، آسیب پذیری بیولوژیکی و  استرس دهنده های روانی است اما علل اصلی آن هنوز مشخص نیست.

برخی از استرس دهنده های روانی ممکن است بر روی توسعه این افسردگی نقش داشته باشد.

مطالعات اخیر نشان می دهد اکثریت قریب به اتفاق فاکتورهایی که در این شرایط نقش دارند اجتماعی هستند.

توسعه افسردگی پس از زایمان در زنانی که سابقه افسردگی یا بیماری های این چنینی داشته اند بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی پس از زایمان قرار دارند.

افسردگی پس از زایمان باعث می شود افراد مشکلاتی زیادی را تجربه کنند. زمانی که مادر در مورد نقش خود راضی نباشد و نتواند حس خوبی با نوزاد داشته باشد یا اینکه توانایی انجام مسئولیت های خود به عنوان یک مادر را نداشته باشد، حس خوبی به خود نخواهد داشت. همین امر باعث ایجاد حس جدایی از جمع، حس گناه، بی فایده بودن و ناامیدی می شود که چنین احساساتی با عنوان وضعیت افسردگی شناخته خواهد شد.

از آنجایی که افسردگی پس از زایمان به عنوان طیفی از افسردگی شدیدتر دیده می شود، محققان توصیه می کنند زنانی که فاکتورهای خطر بالایی دارند حتما نشانه های موجود را بررسی کنند. ممکن است هیچ فاکتور بیولوژیکی برای این دوره از افسردگی وجود نداشته باشد اما فرایند بارداری و تولد نوزاد زندگی استرس زایی برای فرد ایجاد می کند که می تواند آن ها را مستعد بروز افسردگی نماید.

تحقیقات انجام شده نشان می دهد پزشکان از یک چک لیست برای شناسایی زنانی که در معرض خطر توسعه افسردگی پس از زایمان قرار دارند استفاده می کنند.

نشانگرهای زیر برای این شرایط باید مدنظر قرار گیرد:

• افسردگی در مادر: افسردگی در طول بارداری است که در هر ماهی از بارداری ممکن است رخ دهد.
• استرس مراقبت از کودک: استرس مرتبط با مراقبت از نوزاد تازه به دنبا آمده است که می تواند فرد را درگیر خود سازد.
• پشتیبانی و حمایت: اینکه فرد احساس کند کسی از او حمایت نمی کند بسیار ازاردهنده است. این پشتیبانی شامل: پشتیبانی اجتماعی، احساسی و کمک در کارهای خانه است.
• استرس های زندگی: یک زندگی پراسترس و رویدادهای استرس زا در طول بارداری و پس از زایمان می تواند به افسردگی منجر شود.
• اضطراب پیش از تولد نوزاد: حس ناراحتی در مورد یک تهدید غیر خاص و مبهم.
• نارضایتی از ازدواج: سطح خوشحالی و رضایت از همسر می تواند بر روی رفتار مادر اثر بگذارد.
• سابقه افسردگی قبلی: زنانی که قبلا سابقه افسردگی شدید را داشته اند.

مرور مطالعات منتشر شده نشان می دهد زنانی که افسردگی پس از زایمان دارند بیشتر از سایر افراد در معرض سیگار کشیدن، مصرف الکل یا سوء مصرف مواد مخدر قرار دارند و بیشتر از سایر افراد در سوء استفاده جنسی، احساسی و فیزیکی قرار می گیرند.

حس آسیب رساندن به خود یا خودکشی نشانه افسردگی پس از زایمان است. گزارش های اخیر بر روی سلامت زنان نشان می دهد آسیب به خود دومین علت مرگ و میر در کشورهایی با درآمد بالاست و خودکشی هنوز هم جزو علت های اصلی مرگ در کشورهایی با درآمد اندک یا متوسط محسوب می شود. افکار تهاجمی و آسیب به کودک نیز در مراحل اولیه پس از زایمان شایع است اما این افکار در زنانی که افسردگی پس از زایمان دارند بیشتر دیده می شود.

افسردگی پس از زایمان چگونه بر روی نوزاد اثر می گذارد؟

از آنجایی که افسردگی اثرات منفی بر روی توانایی مادر برای تعامل درست با کودک دارد، تاثیرات منفی این نوع افسردگی بر روی نوزاد قابل مشاهده خواهد بود. زنان افسرده پاسخگویی ضعیف تری به نیازهای کودک خود دارند و بیشتر در برابر آن ها واکنش های منفی نشان می دهند. زمانی که تعامل مادر و نوزاد به این روش دچار اختلال شود، عملکرد شناختی، توسعه احساسی و رفتاری کودک نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.

مادرانی که افسردگی پس از زایمان دارند خطر تجربه مشکل با شیر دادن نوزاد را هم افزایش خواهند داد. تحقیقات انجام شده نشان می دهد مادران افسرده در شیر دادن به نوزاد خود با مشکل مواجه می شوند. همین امر بر روی تغذیه نوزاد نیز اثر می گذارد. این موضوع نشان می دهد زنان افسرده ممکن است علاقه ای به شیر دادن نداشته باشند و به آن پایبندی نشان ندهند.

مطالعات انجام شده نشان می دهد افسردگی مزمن در مادران باعث می شود کودک در معرض مشکلات رفتاری و روانی همچون اضطراب، اختلالات عاطفی قرار گیرد.

سه درمان معمول برای افسردگی پس از زایمان:

تشخیص و درمان اولیه این نوع افسردگی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا عواقب آن بسیار حاد و جدی است و می تواند بر روی مراقبت و رشد نوزاد اثر بگذارد.

متخصصان توصیه می کنند افسردگی پس از زایمان در ویزیت های اولیه مورد غربالگری قرار گیرد. این ویزیت 4 الی 6 هفته پس از زایمان انجام می شود.

به عنوان ابزار غربالگری بیشتر متخصصان از 10 آیتم استفاده می کنند که بر روی فاکتورهای احساسی و عملکردی تاکید دارد.

1. روان درمانی:

شکل رایج روان درمانی در برگیرنده درمان میان فردی و درمان شناختی-رفتاری کوتاه مدت است.

پزشکان خانواده نقش کلیدی در تشخیص و درمان افسردگی پس از زایمان دارند زیرا مادران تمایل دارند این احساس خود را به عنوان یک شرایط معمولی توضیح دهند.

مادران افسرده بر این باورند که حمایت های اجتماعی که نیاز دارند را دریافت نمی کنند. نبود حمایت در رابطه زنان با خانواده، دوستان و آشنایان رخ می دهد اما در رابطه او با همسرش پر رنگ تر می شود.

روان درمانی میان فردی یک درمان کوتاه مدت و محدود است که اختلالات میان فردی خاص که توسط زنان تجربه می شود را هدف قرار می دهد. علاوه بر این یکی از مطالعات انجام شده در سال های اخیر نشان می دهد بیمارانی که اختلال افسردگی شدید دارند روان درمانی را به داروهای ضد افسردگی ترجیح می دهند.

یکی از مطالعات انجام شده نشان می دهد 31 درصد از زنان شیرده با افسردگی پس از زایمان از مصرف داروهای ضد افسردگی روی بازگردانده اند زیرا در حال شیر دادن بودند. این زنان بیشتر دوست داشتند از روان درمانی به عنوان یک گزینه درمانی استفاده کنند. مطالعات متعدد نشان می دهد روان درمانی در این افراد نتایج مثبتی در پی داشته است.

2. استفاده از داروهای ضد افسردگی:

افسردگی پس از زایمان نیازمند درمان های پزشکی یکسانی با افسردگی در افراد عادی است. دوز این داروها مشابه دوز داروهایی است که به افراد افسرده ای که زایمان نداشته اند داده می شود.

مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) معمولا اولین داروهای انتخابی برای زنانی است که با افسردگی پس از زایمان دست و پنجه نرم می کنند. این داروها می تواند نشانه های افسردگی خفیف تا شدید را با تاثیر گذاشتن بر روی مسدود کردن جذب مجدد سروتونین بهبود ببخشند و به سلول های مغزی کمک کنند پیام های شیمیایی را ارسال و دریافت نمایند.

داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای نیز معمولا در این شرایط تجویز می شوند. چنین داروهایی می توانند بر روی پیام رسان های شیمیایی طبیعی (انتقال دهنده های عصبی) اثر بگذارند و نشانه های افسردگی را کاهش دهند.

محققان بر این باورند که مادران باید داروهای خود را برای 6 الی 12 ماه پس از زایمان ادامه دهند تا مطمئن شوند به طور کامل بهبود پیدا می کنند. با این حال، نگرانی هایی در مورد مادران شیر ده وجود دارد. در این مادران ممکن است نوزاد نیز در معرض داروهای افسردگی قرار گیرد. نوزادان در برابر داروها آسیب پذیرتر هستند و این موضوع به خاطر وضعی جسمی شان است.

برخی از پزشکان بر این باورند که درمان با داروهای ضد افسردگی ممکن است به  تغییرات متابولیکی در دوره های پس از زایمان منجر شود و بر روی توانایی مادر برای مراقبت از کودک اثر بگذارد.

یکی از مطالعات انجام شده در سال 2003 نشان می دهد در میان داروهای ضد افسردگی مطالعه شده در زنان شیر ده، پاروکستین، سرترالین، نورتریپتیلین عوارض جانبی بر روی نوزادان ندارد. با این حال زنان شیرده نباید از فلوکستین استفاده کنند.

3. هورمون درمانی:

به خاطر اینکه در زمان زایمان سطح استروژن و پروژسترون کاهش پیدا می کند، این تغییر می تواند به بروز افسردگی در برخی از زنان منجر شود و هورمون درمانی می تواند در این شرایط مفید باشد.

استروژن در درمان افسردگی پس از زایمان به کار می رود و برخی از مطالعات نتایج امیدوارکننده ای را در این زمینه نشان داده است. با این حال استروژن درمانی نباید در زنانی که خطر توسعه ترومبوآمبولی وجود دارد استفاده شود و استروژن درمانی می تواند با تولید شیر تداخل داشته باشد.

درمان های خانگی برای افسردگی پس از زایمان:

اسید چرب امگا 3:

بر اساس تحقیقات انجام شده، شواهد موجود نشان می دهد کمبود سطح اسید چرب امگا 3 در رژیم غذایی می تواند با افسردگی پس از زایمان مرتبط باشد. اسید چرب امگا 3 می تواند افسردگی و حس اضطراب را کاهش دهد.

سطح اندک DHA در بیمارانی که با افسردگی پس از زایمان دست و پنجه نرم می کردند گزارش شده است. تغییرات در بارداری و تولید شیر در بدن مادر، آن ها را در معرض  کمبود DHA قرار می دهد. مطالعات حیوانی نشان می دهد کاهش DHA در مغز در زنان پس از زایمان می تواند به تغییرات نوروبیولوژیکی مرتبط با افسردگی منجر شود که مانع از توانایی مغز برای پاسخ دادن به شرایط استرس زا می گردد.

مطالعه انجام شده در سال 2014 نشان داد روغن ماهی که سرشار از اسید چرب امگا 3 است می تواند برای افرد مبتلا به افسردگی مفید باشد. یکی از مطالعات مروری هم بر روی تحقیقات اخیر انجام شده بر روی امگا 3 و سطح سلامت روحی زنان می پردازد. این مطالعات در برگیرنده بررسی زنانی است که ماهی مصرف می کنند.

اکثریت قریب به اتفاق مطالعات نشان می دهد EPA می تواند افسردگی را به تنهایی یا با ترکیب DHA و یا داروهای ضد افسردگی درمان نماید.

زنانی که باردار هستند باید اسید چرب امگا 3 کافی و سایر مواد مغذی را دریافت نمایند.

خوردن غذاهای غنی از امگا 3 همچون سالمون، گردو، دانه چیا، دانه کتان و زرده تخم مرغ در طول بارداری مفید خواهد بود.

برای زنانی که سابقه افسردگی دارند خوردن مکمل روغن ماهی در سه ماهه اول می تواند با نشانه های افسردگی پس از زایمان مبارزه کند.

طب سوزنی:

طب سوزنی یکی از تکنیک های سنتی است که ریشه در طب سنتی چینی دارد و می تواند نقطه خاصی را بر روی بدن به کمک قرار دادن سوزن بر روی پوست تحریک نماید.

بیشتر پزشکان در حال حاضر طب سوزنی را به عنوان درمانی برای کاهش استرس، تعادل هورمون ها و تسکین اضطراب و درد در طول و بعد از بارداری توصیه می کنند.

بر اساس تحقیقات انجام شده، طب سوزنی می تواند در درمان افسردگی مفید باشد.

مطالعه انجام شده در دانشگاه استنفورد موثر بودن طب سوزنی هدفمند در برابر کنترل طب سوزنی غیر هدفمند در درمان افسردگی پس از زایمان را مورد بررسی قرار داده است. هشت هفته طب سوزنی فعال و هدفمند برای افسردگی توانست نشانه های این افراد را کاهش دهد.

تمرینات ورزشی:

بر اساس مطالعات انجام شده، تمرینات ورزشی برای زنان باردار و پس از زایمان بسیار مفید است. برخی از افراد پس از زایمان تمایلی به استفاده از داروهای ضد افسردگی ندارند و استفاده از تمرین ورزشی می تواند یک درمان طبیعی برای کاهش نشانه های موجود باشد.

مطالعه انجام شده در سال 2008، موثر بودن تمرینات ورزشی بر روی افسردگی پس از زایمان را مورد بررسی قرار داد. 80 زنی که در این مطالعه شرکت کرده بودند به دو گروه تداخلی و کنترلی تقسیم بندی شدند. تمرین ورزشی یک ساعت در هفته در بیمارستان و 2 جلسه در منزل برای سه ماه مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات نشان می دهد زنانی که تمرینات ورزشی انجام داده بودند سطح افسردگی و استرس پایین تری داشتند.

دانستن نشانه ها و برنامه ریزی از قبل:

مادرانی که منتظر تولد نوزاد خود هستند باید در مورد نشانه ها و علائم افسردگی پس از زایمان آگاه باشند و بدانند احتمال توسعه این بیماری بعد از زایمان وجود دارد.

زنان باردار باید در کلاس های مخصوص آموزشی شرکت کنند و  کتاب هایی را در مورد فاکتورهای خطر ابتلا به چنین شرایطی مطالعه نمایند.

حرف زدن با همسر قبل از تولد نوزاد نیز می تواند بسیار مفید باشد. زنان در چنین شرایطی به حمایت همسر خود نیاز دارند.

برای پیشگیری از خستگی، کمبود خواب و جدا شدن از جامعه بهتر است از قبل برنامه ریزی داشته باشید. زنان پس از زایمان ممکن است آسیب پذیرتر از قبل باشند.

نتیجه گیری:

• افسردگی پس از زایمان حدود 15 درصد از مادران را تحت تاثیر خود قرار می دهد.
• این افسردگی معمولا بین چهار هفته پس از تولد نوزاد بروز می کند و می تواند 30 هفته طول بکشد.
• نشانه های این نوع افسردگی در برگیرنده بی خوابی، گریه کردن، تمرکز ضعیف، خستگی، نوسانات خلقی و اضطراب است.
• زنانی که سابقه افسردگی داشتند بیشتر در معرض توسعه این نوع افسردگی قرار دارند. سایر فاکتورهای خطر در برگیرنده نبود پشتیبانی، نارضایتی از ازدواج، استرس مراقبت از کودک، استرس زندگی و افسردگی است.
• افسردگی پس از زایمان تاثیر منفی بر روی کودک دارد و می تواند در توسعه شناختی و رفتاری او مشکلاتی ایجاد کند.
• درمان های معمول برای این بیماری در برگیرنده روان درمانی، داروهای ضد افسردگی و هورمون درمانی است.
• درمان های طبیعی برای افسردگی در برگیرنده استفاده از امگا 3، طب سوزنی، تمرین ورزشی و یادگیری است.
• دانستن فاکتورهای خطر و نشانه های افسردگی پس از زایمان قبل از تولد نوزاد در کمک به مادران برای آماده کردن خود از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

 

منبع: درمان افسردگی پس از زایمان