جواب آزمایش خون خواندن

حتی اگر بهترین ورزشکار روی زمین هم باشید، داشتن یک برنامه چک آپ منظم برایتان بسیار مهم خواهد بود. زمانی که سراغ آزمایش خون می روید و برای بررسی وضعیت جسمی خود آزمایش می دهید ممکن است بعد از گرفتن نتایج دچار سردرگمی شوید. واژه های پزشکی که در برگه نتایج آزمایش خون نوشته می شود برای همه معنی دار نخواهد بود. بررسی این واژه ها باعث سردرگمی تان می شود و شما را مجبور می کند وارد گوگل شوید و شروع به جستجو کنید. بیلی روبین چیست؟ سطح متعادل کلسترول چه مقداری است؟

علاوه بر واژه های علمی سردرگم کننده، طراحی برگه آزمایش نیز می تواند شما را گیج کند. حالا شما یک سند بسیار فنی و حرفه ای در اختیار دارید که اصلا نمی دانید چه چیزی بر روی آن نوشته شده و کلمات موجود در آن چه معنایی دارد. اما اصلا نگران نشوید. شما هم می توانید مثل یک متخصص نتایج آزمایش خون را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید.

در این راهنما سعی می کنیم واژه های علمی و فنی به کار رفته در برگه نتایج ازمایش خون را به صورت گسترده با هم مرور کنیم و تعریف پایه ای از آن داشته باشیم. اینکار به شما کمک می کند اطلاعات موجود در برگه آزمایش خون معمولی را بهتر درک کنید و با اعتماد به نفس کامل آن را تفسیر نمایید.

همه چیز از خون آغاز می شود.

قبل از اینکه بخواهیم نتایج آزمایش خون را مورد بررسی قرار دهیم اجازه دهید ببینیم چرا وجود خون در بدن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

همانطور که می دانید خون در بدن به عنوان سیستم اکسیژن رسانی و مکانیسم حذف مواد زائد عمل می کند. اندام های خاص در بدن همچون کلیه، کبد، طحال و ریه به عنوان واحدهای پردازش و فرآوری عمل می کنند. مقادیر طبیعی در برگه نتایج آزمایش خون نشان دهنده عمکرد سالم اندام های بدن است و بیان می کند این سیستم ها به طور کامل در حال انجام وظایف خود هستند.

نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که مقادیر خارج از اعداد طبیعی همیشه و الزاما به معنای وجود بیماری سخت و دشواری نیست. محدوده طبیعی برای هر تست توسط سازمان های مخصوص توسعه پیدا می کند. با این حال چنین محدوده هایی می تواند تحت تاثیر فاکتورهای مختلف فردی همچون سن، جنسیت، وزن، سابقه پزشکی، داروها و سبک زندگی باشد. به همین خاطر چیزی که برای شما نرمال و طبیعی است توسط پزشک تعیین می گردد.

برگه نتایج آزمایش خون

برای یک برنامه روتین چک آپ، نمونه خون معمولا به کمک سه تست اصلی بررسی می شود: تعداد کل گلبول های قرمز خون، پنل کامل متابولیکی و پنل لیپید. این تست ها نشان دهنده نتایج خاصی هستند. با این حال به جای گروه بندی نتایج خاص زیر این تست های اصلی، بیشتر آزمایشگاه ها ستون واحدی از هر نتیجه را زیر نام تست سازماندهی می کنند. برای درک بهتر هر برگه ازمایشگاهی باید ارتباط داخلی نتایج را درک کنید.

در ادامه سعی می کنیم توضیح های ساده و پایه ای از سه تست اصلی و نتایجی که زیر هر بخش فهرست می شود ارائه کنیم.

شمارش کامل سلول های قرمز خون (CBC)

در بیشتر گزارش های مربوط به نتایج آزمایش خون، اولین آیتم زیر ستون نام تست، نشان دهنده نتایج شمارش کامل سلول های قرمز خون یا همان CBC است. CBC بر روی سلامت سه نوع گلبول قرمز خون یعنی گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها تمرکز می کند. اینکار با اندازه گیری و سنجش مقدار، اندازه و حجم آنها انجام می شود. این یک ابزار غربالگری گسترده است که به پزشک کمک می کند عفونت ها و آلرژی های موجود در بدن را شناسایی کند یا بیماری ها و شرایط احتمالی همچون کم خونی و لوسمی را شناسایی نماید.

آیتم هایی که عمدتا در CBC سنجیده می شوند عبارتند از :

• گلبول های سفید خون (WBC)

اغلب اولین تست CBC نشان دهنده شمارش سلول های سفید خونی است. سلول ها یا گلبول های سفید خون که به آنها لکوسیت نیز گفته می شود بزرگ ترین اجزای تشکیل دهنده سیستم ایمنی بدن محسوب می گردد. بدن شما زمانی که با عفونت یا واکنش حساسیت زا دست و پنجه نرم می کند WBC بیشتری تولید خواهد کرد. 5 نوع WBC وجود دارد اما بیشتر گزارش ها، نتایج تست را برای هر کدام از این موارد در انتهای نتایج CBC فهرست می کنند.

• سلول های قرمز خون (RBC)

سلول های قرمز خون اغلب در این گزارش ها گنجانده می شوند. RBCها اکسیژن را از طریق بدن به بافت های مختلف می رسانند.

تعداد بالای RBC می تواند نتیجه کمبود آب در بدن، مشکلات کلیوی یا شرایط قلبی باشد.

تعداد اندک RBC نیز ممکن است نشان دهنده کم خونی، کمبود مواد مغذی، آسیب به مغز استخوان یا مشکلات کلیوی باشد.

افراد سیگاری بهتر است همین امروز به فکر ترک سیگارشان باشند زیرا سیگار کشیدن به طرز قابل توجهی باعث نابودی این سلول ها می شود.

• هموگلوبین، هماتوکریت، حجم متوسط هموگلوبین (MCV)، وزن متوسط هموگلوبین (MCH)

این نتایج معمولا زیر بخش RBC گزارش می شوند زیرا سلامت و عملکرد سلول های قرمز خون را مورد بررسی قرار می دهند.

هموگلوبین پروتئینی در گلبول های قرمز خون است که اکسیژن را حمل می کند. سنجش این گزینه به تعیین اینکه اندام ها و بافت ها اکسیژن کافی دریافت می کنند یا خیر بسیار کمک خواهد کرد.

نتایج هماتوکریت نشان دهنده حجم خون گرفته شده توسط گلبول های قرمز است که به تعیین بالا بودن یا پایین بودن تعداد RBCها کمک می کند.

حجم متوسط گلبول های قرمز خون به معنای سنجش اندازه متوسط گلبول های قرمز خون است. کمبود ویتامین B12 یا کم خونی می تواند با اندازه غیر طبیعی RBCها نشان داده شود.

حجم متوسط هموگلوبین مقدار متوسط هموگلوبین موجود در داخل گلبول های قرمز خون را اندازه می گیرد و اغلب در ارتباط با غلظت متوسط هموگلوبین (MCHC) ارزیابی می شود. MCHC درصد میانگین هموگلوبین در گلبول های قرمز را مورد بررسی قرار می دهد.

•  پلاکت ها و حجم متوسط پلاکت ها (MPV)

این دو تست معمولا در کنار هم بیان می شوند.

پلاکت ها به بهبود زخم و پیشگیری از خونریزی اضافه کمک می کنند و این کار را با فرآیندی به نام لخته شدن انجام می دهند. تعداد پایین پلاکت در بدن (کمتر از 500 پلاکت در هر میکرولیتر) می تواند نشانه خونریزی اضافی در بدن باشد. این در حالیست که تعداد بالای پلاکت (400000 یا بالاتر از آن) معمولا نشان دهنده خطر لخته شدن خون است.

حجم متوسط پلاکت نیز مقدار میانگین پلاکت ها را اندازه می گیرد و زمانی که تعداد پلاکت ها طبیعی است می تواند نشانه یک اختلال جزئی باشد.

• نوتروفیل، منوسیت، لنفوسیت، بازوفیل و ائوزینوفیل

نتایج 5 نوع از گلبول های سفید خون به نام های نوتروفیل، منوسیت، لنفوسیت، بازوفیل و ائوزینوفیل اغلب زیر فهرست نتایج گلبول های قرمز خون نوشته می شود. مقدار و سلامت این سلول ها در تعیین و شناسایی عفونت ها و حساسیت ها مفید خواهد بود.

به عنوان مثال، نوتروفیل ها همانند EMT خون هستند. این ها نوع سلول سیستم ایمنی محسوب می شوند که خیلی سریع خود را به موقعیت عفونت می رسانند. بازوفیل ها نوعی سیستم ایمنی هستند که ذرات کوچکی به همراه آنزیم هایی در خود دارند که در طول واکنش های حساسیت زا و اسم منتشر می شوند.

پنل متابولیک جامع (CMP)

واژه متابولیسم افراد را یاد رژیم های غذایی مختلف می اندازد اما این گروه از تست ها می تواند تصویر گسترده تری از تعادل شیمیایی و متابولیسم بدن در اختیار پزشک بگذارد. اول اینکه متابولیسم به همه فرایندهای فیزیکی و شیمیایی که در بدن رخ می دهد و تبدیل به انرژی شده یا به صورت انرژی مورد استفاده قرار می گیرد، اطلاق می شود.

پنل جامع متابولیک هم می تواند اطلاعات مهمی درباره الکترولیت های بدن فراهم آورد. الکترولیت ها مواد معدنی در خون هستند که بر روی آب بدن، اسیدیته خون و عملکرد عضلات اثر می گذارند.

الکترولیت های رایجی که برای پنل جامع متابولیک مورد تست و بررسی قرار می گیرند شامل کلسیم، کلر، منیزیم، فسفر، پتاسیم و سدیم هستند. علاوه بر این، اغلب CMP مواد و عناصر شیمیایی همچون بیلی روبین، آلبومین و کراتینین را مورد سنجش قرار می دهد.

بیلی روبین، زمانی تشکیل می شود که هموگلوبین تجزیه می گردد. این ماده در صفرا و خون یافت می شود و مقادیر زیاد آن می تواند نشانه زردی یا یرقان باشد.

آلبومین، پروتئین اصلی در پلاسمای خون است و بخش شفاف و زرد رنگ خون محسوب می شود و گلبول های قرمز را حمل می نماید. سطح پایین آلبومین می تواند نشان دهنده سوء تغذیه، التهاب و بیماری های کبدی و کلیوی باشد.

کراتینین، محصول زائد شیمیایی از کراتین است که برای تامین انرژی عضلات مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجایی که کراتین به برنامه وزنه برداری ورزشکاران کمک می کند یک مکمل محبوب در میان آنها محسوب می گردد اما کراتینین توسط کلیه ها باید از بدن دفع شود. سطح بالای کراتینین نشان دهنده عملکرد ضعیف کلیه هاست.

بخش دیگری از پنل جامع متابولیک اغلب به بررسی گلوکز ناشتا می پردازد. گلوکز اصلی ترین منبع انرژی در بدن است. گلوکز شکر ساده ای است که بدن از کربوهیدرات می سازد. سطح غیر طبیعی از گلوکز می تواند نشان دهنده وجود دیابت در بدن باشد.

پنل لیپید

خوب حالا نوبت به بررسی سطح لیپید در بدن رسیده است. وجود لیپید همیشه هم بد نیست. پنل لیپید مجموعه ای از تست هاست که دو نوع چربی را در خون مورد بررسی قرار می دهد. یکی از این چربی ها کلسترول و دیگری تری گلیسیرید است.

تری گلیسیرید ها یکی از بزرگ ترین اشکال چربی تولید شده در کبد هستند. اگر نمی دانید چه چیزی بر روی سطح تری گلیسیریدها اثر می گذرد بهتر است جنبه های معمول رژیم غذایی خود را مورد بررسی قرار دهید. وجود شکر، چربی و الکل زیاد در رژیم غذایی می تواند بر روی این ماده و سطح آن اثر بگذارد. اما به خاطر داشته باشید که سطح تری گلیسیرید می تواند به خاطر بیماری تیروئیدی، بیماری کبدی و شرایط ژنتیکی هم بالا باشد. سطح بالای تری گلیسیریدها به خطر ابتلا به بیماری های قلبی و بیماری های رگ های خونی مرتبط است.

دو نوع کلسترول در بدن وجود دارد. یکی از این ها با عنوان HDL و دیگری با عنوان LDL شناخته می شوند.

HDL به معنای لیپوپروتئین با چگالی بالاست. این نوع چربی کلسترول اضافی را از خون می گیرد و به کبد می برد تا از بدن دفع شود. به چنین کلسترولی، کلسترول خوب هم گفته می شود. سطح بالای کلسترول HDL مطلوب است و می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهد.

در مقابل کلسترول LDL که به عنوان لیپوپروتئین با چگالی پایین شناخته می شود چربی است که کلسترول را به بخش های مختلف بدن که نیازمند ترمیم سلولی هستند می رساند اما می تواند چربی را در داخل دیواره های شریانی هم ذخیره کند. به همین خاطر به چنین کلسترولی، کلسترول بد نیز می گویند.

وجود سطح بالای LDL با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و بیماری رگ های خونی همچون بیماری عروق کرونری مرتبط است.

داشتن سطح سالمی از تری گلیسیرید و تعادل خوب بین کلسترول LDL و HDL برای داشتن یک قلب سالم ضروری است.

نتیجه گیری

اغلب نتایج برگه آزمایش خون از طریق ایمیل ارسال می شود اما شما می توانید خودتان آن را به صورت حضوری از آزمایشگاه هم دریافت کنید. اگر بتوانید نتایجی که بر روی برگه آزمایش خون درج می شود را درک کنید قادر خواهید بود ارتباط قدرتمندی با پزشک خود برقرار نمایید. با درک واژه ها و اهداف آزمایش خون، می توانید در برنامه سلامت خود نقش فعال تری داشته باشید و بهتر از بدن خود مراقبت نمایید.

منبع: خواندن آزمایش خون